Ruimtes in beweging

Ruimtes in beweging

Exclusief VS-dealer NL

Ruimtes in beweging | 3

PEDAGOGIE ARCHITECTUUR RUIMTECONCEPTEN

Al enkele jaren mag Heutink zich in Ne- derland exclusief dealer noemen van VS-meubilair. VS behoort tot de top van Europa als het gaat om de ontwikkeling en productie van onderwijsmeubilair. De ruim 110 jaar bedrijfshistorie voor- ziet in toonaangevende productontwik- kelingen en baanbrekende innovaties. Ruimtes in beweging LEREN MET ALLE ZINTUIGEN

Leren en de leeromgeving zijn nauw met elkaar verbonden: het is enorm be- langrijk om ruimtes te creëren die de ontwikkeling van leerlingen stimuleren in plaats van belemmeren. Het aanbod van schoolactiviteiten wordt met de dag groter. Maar hoe speel je slim in op deze ontwikkeling? Het assortiment van VS is gebaseerd op een zeer flexi- bele en ergonomisch verantwoorde leeromgeving. Een antwoord op de in- trinsieke behoefte van het lichaam om te bewegen en een variatie in houdin- gen aan te nemen. Ook in een onder- wijsomgeving. Júist in een onderwijs- omgeving!

Onder de indruk van het Ruimtes in beweging concept? Wilt u meer weten over welke voorde- len het concept voor uw school kan bie- den? Of wilt u zelf de voordelen erva- ren en enkele VS meubels op uw school uitproberen? Neem dan contact met ons op en wij zorgen dat u kosteloos proefmodellen ontvangt.

T 0548 – 53 66 66 projectinrichting@heutink.nl

Over de auteur: Dr. Dieter Breithecker is gezondheids- en bewegingsweten- schapper en is voorzitter van het Fede- raal instituut voor houdings- en bewe- gingsontwikkeling in Duitsland. Als in- ternationaal expert heeft hij presenta- ties gegeven in Europa, Azië, Indonesië,

Noord- en Zuid-Amerika, Australië en de Arabische wereld. Dr. Breithecker heeft verschillende toonaangevende artike- len, boeken, videoproducties en lezingen gepubliceerd; de meest recente publica- tie had als onderwerp "Ergonomie voor menselijk leren en werkstations".

Zijn onderzoek is voornamelijk gericht op de volgende thema’s: Zitten is het nieuwe roken. Wat zijn • de gevolgen? Lichamelijke activiteit en de impact • op lichamelijke en geestelijke ge- zondheid Welzijn als gevolg van complexe li- • chamelijke, geestelijke en emotione- le onderlinge afhankelijkheden Verrijkende omgevingen: gezond- • heidsmaatregelen op school en op kantoor

4 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

WELBEVINDEN IS DE BELANGRIJKSTE

MOTOR VOOR PRESTATIES

Ruimtes in beweging | 5

RUIMTES IN BEWEGING

Laten we leerruimtes creëren die dynamische flexibiliteit, gezonde ergonomie en compassie bieden.

De verborgen kracht van ruimtes.

Studeer-, werk- en woonruimtes hebben een langdurige invloed op ons lichame- lijke, geestelijke en sociale welzijn. Dit onderstreept de belangrijke rol die ruim- tes en meubels spelen bij het voldoen aan onze fysiologische behoeften. Gedu- rende de hele menselijke evolutie heb- ben onze voorouders te maken gehad met ruimtelijke omstandigheden die hen voortdurend voor lichamelijke, geestelij- ke, emotionele en sociale uitdagingen stelden. Het resulterende adaptieve ge- drag is het succesverhaal van de men- selijke fysiologie: door stil te zitten, had- den we het als soort niet overleefd. Succesvol leren heeft betrekking op lichaam, geest en ziel. Er is een sterk verband tussen de manier waarop mensen hun omgeving waarnemen (sti- mulatie van de zintuigen), hun emotio- nele reacties en hun welbevinden, wat de belangrijkste drijvende kracht achter prestaties is.

6 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

ZINTUIGLIJKE WAARNEMING

Ruimtes in beweging | 7

WAT PRIKKELT ONZE ZINTUIGEN OP EEN POSITIEVE MANIER?

ogen Optische zintuig: Natuurlijk daglicht, kleuren, planten, zicht.

oren Akoestische zintuig: Ontspannende geluiden en taal.

Ruimtes en de zintuiglijke indrukken die ze onbewust geven "kunnen gene- zen, ervaringen leveren, bevredigen, stimuleren of ziek maken" (Mahlke, Schwarte 1997). Wij zijn biologische organismen die in de natuur zijn ge- ëvolueerd. Welbevinden, bewustzijn, concentratie, sociale uitwisseling, mo- tivatie en leersucces zijn sterk verbon- den met de mate waarin de ruimtelijke omstandigheden ons zintuiglijk sys- teem beïnvloeden via natuurlijke ele- menten. Daarom hechten gezond- heidsgerichte inrichtingsconcepten nu meer belang aan natuurlijk daglicht, een goede akoestiek en sfeer. Volgens onderzoekers hebben deze inrichtings- factoren een duidelijke invloed op de stemming en leerprestaties van leer- lingen en leerkrachten (vgl. Higgins et al. 2005, Tanner, Langford 2003).

Onbewuste prikkels hebben veel te maken met hoe we ons voelen en hoe we handelen.

neus Reuk: Frisse lucht, aangename sfeer in de ruimte.

Wanneer je een kamer binnengaat, worden je zintuigen blootgesteld aan een overweldigende hoeveelheid zin- tuiglijke informatie om te verwerken (gemiddeld 400.000/sec met betrek- king tot alle menselijke zintuiglijke organen). Slechts 0,00004% bereikt echter ons bewustzijn (cf. Norretran- ders 1994, Zimmermann 1993). Een 'filtereffect' beschermt ons bewust- zijnscentrum tegen overbelasting. Dit geeft aan dat het merendeel van de in- formatie die we waarnemen in ons on- bewuste (limbisch systeem) blijft. Toch heeft het een beslissende invloed op onze emotionele toestand en intuïtieve besluitvormingsprocessen.

huid Aanraking:

Natuurlijke materialen, verschillende vormen.

tong Smaak: Natuurlijke kruiden, specerijen.

Aan de bovenstaande lijst kan ook nog wor- den toegevoegd: ons proprioceptieve zintuig, dat betrekking heeft op balans, spieren, houding en beweging.

8 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

SENSO- MOTORISCHE FUNCTIES

het evenwichtszintuig, samen met spier- en bewegingszintuigen, regelma- tige veranderingen van houding en be- weging nodig.

Door onze zintuigen te prikkelen, blijven we bewust en alert.

De interactie van de zintuigen in het li- chaam, de hersenen en het spierstelsel. De mens is uitgerust met speciale zin- tuigen in het binnenoor (evenwichtszin- tuig) en in de spieren, pezen en ge- wrichten (proprioceptief systeem). Ze functioneren als 'ogen' in ons lichaam en registreren kleine veranderingen van binnen. Ze stimuleren ook onze cere- brale activiteiten. De positieve effecten van de zintuigen van het lichaam kun- nen echter alleen worden ontwikkeld als ze regelmatig worden geprikkeld. Net zoals onze ogen daglicht nodig hebben en onze neus frisse lucht, heeft

Spieractiviteit = voeding voor de her- senen.

Beweging beïnvloedt ook ons bioche- misch systeem door neuroplastische moleculaire boodschappers zoals hor- monen en eiwitten vrij te geven. Kort- om, het houdt onze hersenen bij de les.

Ruimtes in beweging | 9

Er is een significant verband tussen een lichamelijk actieve levensstijl en neuro- nale/cognitieve gezondheid (Wheeler et al. 2017).

ZENUWCELLEN DIE SAMEN WORDEN GEPRIKKELD, WERKEN SAMEN.

10 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

Ook wordt gezegd dat jonge mensen en volwassenen eigenlijk niet langer dan 15 tot 20 minuten één en dezelfde li- chaamshouding zouden moeten aan- houden.

Wiebelen stimuleert de hersenen.

Vooral kinderen bij wie het lichamelijke en geestelijke ontwikkelingsproces nog niet is afgerond, hebben meer regelma- tige bewegingsprikkels nodig dan vol- wassenen. Zo kunnen we ook het alle- daagse beeld verklaren van een leerling die zijn stoel achterover leunt om die op twee poten te balanceren; zijn onbe- wuste beveelt hem te bewegen om emotionele, geestelijke en lichamelijke wanorde te voorkomen. Kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen gemiddeld niet langer dan een minuut stilzitten.

Het activeren van spiervezels heeft een positief effect op lichaam, geest en ziel:

De bloedcirculatie wordt verhoogd; • organen zoals de hersenen krijgen meer zuurstof. Er komen biochemische boodschap- • pers vrij die positief werken op het vet- en suikermetabolisme en neuro- plasticiteit (groei en bedrading van zenuwcellen).

Leerlingen zijn emotioneel meer be- • trokken en de schoolprestaties wor- den positief beïnvloed. ACCEPTEER WIEBELEN

Ruimtes in beweging | 11

DOOR HET OBSERVEREN VAN EEN KIND WORDT DUIDELIJK DAT BEWEGING LEIDT TOT LICHAMELIJKE EN GEESTELIJKE ONTWIKKELING Maria Montessori

12 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

TEST DE VOORDELEN VAN BEWEGING Zorg ervoor dat kinderen de hele schooldag in beweging blijven. Het doet echt wonderen.

Steeds meer onderzoekers bevestigen de bevindingen dat zelfs activiteiten met een lage intensiteit een goede ge- zondheid kunnen bevorderen (Banzer 2011), op voorwaarde dat ze regelmatig plaatsvinden en geïntegreerd zijn in de dagelijkse routine (Levine 2002, Bur- zynska et al. 2014, Altenburg et al. 2015). De psycholoog Jean Piaget heeft aangetoond dat de sensomotorische vaardigheden van een kind de basis vor- men van de intellectuele, sociale en persoonlijke ontwikkeling. Een gebrek aan proprioceptieve sensorische erva- ringen kan leiden tot houdings- en ge- dragsproblemen, gebrek aan concen- tratie en ondermaatse taal-, lees- en rekenvaardigheden. Omgekeerd tonen onderzoeken aan dat het integreren van lichaamsbeweging in het schoolleven leidt tot betere schoolprestaties.

Testscores voor lezen

voor rekenen

55,0 55,5 54,0 55,0 53,0 54,5 52,0 54,0 51,0 53,5 50,0 53,0 49,0 52,5 48,0 52,0 47,0 51,5 Week 1 Week 8 Week 1 Week 8

Beweging stimuleert hogere test- scores.

Een onderzoek van 18 maanden op ver- schillende Duitse basisscholen toonde aan dat leerlingen aanzienlijk betere testresultaten behaalden met senso- motorische stimulatie tijdens de school- dag. Zelfs kleine bewegingen die moge- lijk worden gemaakt door een respon- sieve leerlingstoel, zoals de PantoMove of JUMPER® Air, kunnen een zeer be- langrijke rol spelen bij deze prestaties.

Sensomotorische stimulatie Geen stimulatie (Project 'Schnecke', uitgevoerd door het Ministerie van onderwijs in de deelstaat Hessen, Duitsland 2014)

Ruimtes in beweging | 13

14 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

dagelijkse fysieke activiteiten zoals het heen en weer bewegen van een stoel, intuïtieve positieveranderingen bij het staan of werken op de grond, het bewe- gen van de handen tijdens het praten en zelfs zenuwachtig met de voeten tikken.

wel een 'verrijkte omgeving' genoemd, het welbevinden, de neuroplasticiteit (groei en synaptische omschakeling van zenuwcellen) en leerprestaties sterk bevordert. Interactie tussen een organisme en zijn omgeving kan leiden tot belangrijke neurologische gedrags- veranderingen met een krachtig effect op hersenfuncties en -structuur en op leer- en geheugenfuncties. (Ickes et al., 2002 / KEMPERMANN et al., 1997 / ROJAS VEGA et al., 2010)

Zelfs eenvoudige dagelijkse fysieke activiteiten hebben positieve voorde- len.

Denken en leren gebeuren niet alleen in het hoofd. Direct vanaf de geboorte tot op hoge leeftijd is het lichaam een integraal onderdeel van welbevinden en intellectuele processen. Dit omvat ook veel intuïtieve activiteiten waarvan de meesten van ons zich niet eens be- wust zijn en die incidenteel naar voren komen. Onderzoekers noemen dit "thermoge- nese zonder inspanning" (NEAT) (Levi- ne 2002). Het omvat alle spieractivitei- ten die niet bewust zijn georganiseerd,

Een goed inrichtingsontwerp draagt bij aan een verrijkte leeromgeving.

Neurowetenschappers bestuderen al een aantal jaren intensief de invloed van inrichting op structurele en functio- nele veranderingsprocessen in de her- senen. Verschillende onderzoeken heb- ben aangetoond dat een meer stimule- rende en uitdagende leeromgeving, ook

Ruimtes in beweging | 15

BEWEGING IS HET ANTWOORD

16 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

LICHAMELIJKE ACTIVITEIT IS BEHALVE GEZOND OOK SLIM. KIJK MAAR NAAR HET BEWIJS.

Ruimtes in beweging | 17

Activiteit is een investering met een hoog rendement.

Het tijdschrift Pediatrics (2014) publi- ceerde onderzoek dat aantoonde dat kinderen met de diagnose ADHD die deelnamen aan een programma van re- gelmatige lichamelijk activiteiten een belangrijke verbetering van de cognitie- ve prestaties en hersenfunctie lieten zien. Volgens professor Charles Hill- man en zijn collega's van de Universi- teit van Illinois tonen de bevindingen een causaal effect van een lichamelijk programma op uitvoerende controle en bieden ze ondersteuning bij lichamelijke activiteit voor het verbeteren van de cognitie en de gezondheid van de her- senen bij kinderen. Lichamelijke activi- teit is een investering met een hoog rendement voor alle kinderen, vooral voor kinderen met aandachts- of hyper- actieve stoornissen.

40% hogere testscores • 15% meer kans om naar de universiteit te gaan • Verlaagd risico op hartaandoeningen, diabetes II, beroertes, kanker, dementie • 10x minder kans op obesitas • Tot 5 jaar langer leven • (Nike, Inc. 2013, Siddarth et al. 2018, Schmid et al. 2014, Wheeler et al. 2017)

Geen lichamelijke inspanning

Fysieke beweging

18 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

DE ONDER- WIJSRUIMTE ALS DERDE LEERKRACHT

De Crow Island School in Illinois combi- neert bijvoorbeeld vele subtiele inrich- tingselementen die samen de leererva- ring verbeteren en het welbevinden sti- muleren: Materialen en kleuren die aansluiten • bij de natuur helpen leerlingen om hun plaats op school te vinden. Overvloedig natuurlijk licht. • Lage meubels en banken die pas- • send zijn geschaald. Uitnodigende leeshoeken. • En ook een ingebouwde flexibiliteit • voor een mogelijke verscheidenheid aan opstellingen en vormen.

De onderwijsomgeving en de invloed op leren & lesgeven.

De afwerkstaat en inrichting van de leeromgeving beïnvloeden het psycho- fysieke en sociale welzijn van leer- krachten en leerlingen op tal van ma- nieren, zowel positief als negatief (Tischler, Atzwanger 2000). Interactie tussen ontwerp, inrichting en onderwijsmethoden die voldoet aan de op behoeften gebaseerde gedragspa- tronen die natuurlijke ritmes onder- steunen maakt het mogelijk om beter te leren. Deze interactie heeft een ver- borgen impact die voor het grootste deel onbewust wordt waargenomen, maar duidelijk zichtbaar is bij leren, be- wegen en sociaal gedrag.

Ruimtes in beweging | 19

ARCHITECTUUR Open, gedifferentieerde en gebruiksgerelateerde ruimtes. Daglicht, akoestiek, kleur en meer.

PEDAGOGIE Op leerlingen gericht onderwijs. Methode en sociale verandering, onder andere.

WELBEVINDEN

INRICHTING Flexibel en passend meubilair. Kleuren, planten en meer.

organisatiebegeleiding te bieden: • ruimtes voor individuele afzondering (concentratie, ontspanning), sociale interactie (discussie, communicatie), opbergvakken en meer verschillende perspectieven mogelijk • te maken; wanneer leerlingen ver- schillende standpunten horen van medestudenten krijgen ze een beter begrip van een onderwerp verschillende zintuiglijke waarnemin- • gen uit te dagen; de lesstof moet niet alleen worden gezien en gehoord, maar moet ook concreet worden er- varen met praktijkgericht onderwijs

Een schoolgebouw is meer dan alleen een architectonisch bouwwerk; het biedt een belangrijk kader voor de sfeer van de school en draagt bij aan het creëren van de best mogelijke voor- waarden voor succesvol onderwijs.

Omgevingsfactoren die de kwaliteit van het onderwijs verbeteren.

Om de cultuur en kwaliteit van het on- derwijs te verbeteren, dienen ruimtes: een uitnodigend karakter te hebben • dat houdingsveranderingen, ruimte- verandering en op leerlingen gericht onderwijs aanmoedigt

20 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

MEUBILAIR CREËERT EEN DIALOOG

Ruimtes in beweging | 21

Meubilair in een onderwijsruimte speelt een cruciale rol omdat het een grote invloed heeft op het fysiologische leergedrag en de sociale interacties. Meubilair zorgt ook voor gezond en op de behoeften afgestemd gedrag door mogelijkheden voor houding en bewe- ging te bieden.

Recente wetenschappelijke bevindin- gen maken duidelijk dat een inrichting die alleen op stoelen en tafels is geba- seerd, kan leiden tot ernstige druk op de lichamelijke en geestelijke gezond- heid. Over het geheel genomen zijn de- ze recente resultaten zo belangrijk dat ze in tijdschriften en vakbladen worden omschreven als "zitten is het nieuwe roken" of "van zitten wordt je dom", zonder te veel te overdrijven. Uit verdere analyses van de onderzoe- ken blijkt dat passief zitten de belang- rijkste boosdoener is. Het energiever- bruik bij zittend gedrag is zo laag dat

gezondheidsrisico's toenemen voor meerdere pathologieën zoals obesitas, diabetes type II, hoge bloeddruk, de- mentie en zelfs kanker (Dunstan et al. 2012 en Katzmarzyk et al. 2009, Haly et al. 2017, Healy et al. 2008). Mensen in de westerse cultuur zitten veel gedu- rende hun leven. Kinderen zitten vaak wel tien uur per dag en hebben ook een slechte zithouding. Dit gedrag, dat van kinds af aan is ingebakken, is een pa- troon dat we dienen te doorbreken.

Ga zitten zoals nodig, maar stimu- leer zoveel mogelijk houdingsveran- dering en lichaamsbeweging.

22 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

ERGOMOTIE: EEN INRICHTING DIE PAST

Ruimtes in beweging | 23

psychomotorische behoeften. Wat het beste werkt in een onderwijsruimte is een gezonde variëteit aan mobiel en multifunctioneel meubilair. Wanneer deze opties beschikbaar zijn, heeft dit invloed op het werkgedrag (staan, zit- ten, op vloermatten liggen) en op de manier waarop het werk is georgani- seerd (individueel, groeps- of project- werk).

Voor studenten, docenten en alle lesmethoden.

Een gezond advies voor de school- dag:

Ergonomische ontwerpen zouden ge- baseerd moeten zijn op twee factoren: de fysiologische behoeften van leerlin- gen en de aard van de lesplannen. Leerlingen en leerkrachten hebben niet alleen verschillende lichaamslengtes, maar ook verschillende werkstijlen en

50% zitten (dynamisch zitten op • wendbare stoelen) 30% staan • 20% beweging binnen de ruimte •

Mensen in de leeftijdscategorie:

6-10 dienen niet langer dan • 5 minuten onafgebroken te zitten. 11-15 dienen niet langer dan • 10 minuten onafgebroken te zitten. 16+ dienen niet langer dan • 20 minuten onafgebroken te zitten.

24 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

ELKE RUIMTE KAN EEN ONDERWIJSRUIMTE ZIJN

Door flexibel en mobiel meubilair zoals krukjes, zitbanken en matten te plaat- sen, kan de aangrenzende hal of gang ook als werkruimte worden gebruikt. Meubelelementen zoals statafels, stoe- len die om steunpilaren zijn geplaatst, hoekjes met tafels of zelfs stoelen en sta-elementen die aan de muur zijn be- vestigd, ondersteunen leerlingen bij het zelfstandig werken en helpen hen om op hun eigen manier te leren. Een star- re zitconfiguratie belemmert lichame- lijke en geestelijke beweging, terwijl het flexibele gebruik van ruimte en schoolmeubilair de mogelijkheid biedt voor verschillende soorten leer- en ge- dragspatronen. Het inrichtingsplan van een school zou zo moeten worden ingevuld dat leerlin- gen steeds weer worden geïnspireerd om van positie, locatie én werkvorm te veranderen. In het plan zou aandacht moeten zijn voor (een) ruimte voor re- creatie, afzondering en herstel voor zo- wel individueel en groepswerken, waar mogelijk zelfs groepsoverstijgend en voor verschillende leeftijden.

Van lokaal naar onderwijsruimte.

Lesgeven en leren zou fysiek niet be- perkt mogen blijven tot in de traditione- le klaslokalen. Architecten en inrichters worden aangemoedigd om de verschei- denheid aan activiteiten die kunnen plaatsvinden in een leerruimte te ver- kennen. Een ruimte voor meervoudig gebruik zorgt voor diverse leersituaties en biedt ook meer mogelijkheden met betrekking tot gedrag en activiteiten met behulp van verschillende soorten meubels. Het doel is om de dagelijkse werk- en leefruimtes van leerlingen zo te ont- werpen dat ze meer geschikt zijn voor hun gedrag en dus meer bewegings- vriendelijk zijn. Vanuit de filosofie dat "elke ruimte een onderwijsruimte kan zijn", kunnen en moeten alle ruimtes binnen en buiten worden gebruikt om de leerruimte uit te breiden. Stimule- rende leerruimtes maken gebruik van hoekjes, hallen en gangen.

Ruimtes in beweging | 25

26 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

EMOTIONELE ONDERSTEUNING

Omdat emoties de belangrijkste mo- tor zijn van menselijke productiviteit, dienen we te kijken hoe we ze in ba- lans kunnen houden. Het ultieme doel is het creëren van leerruimten waar leerlingen en leer- krachten zich echt op hun gemak voe- len. Een plek waar leerlingen met ple- zier leren en leerkrachten met enthou- siasme lesgeven. Veranderingen in de omgeving zorgen voor gedragsverandering. Naast ruimtes die beweging bevorde- ren, moet het klaslokaal ook hoeken hebben die kinderen zelf kunnen opzoe- ken als ze even een rustig plekje nodig hebben. Leerlingen wisselen gedurende de schooldag constant af tussen gespan- nen en ontspannen zijn. Om in deze te- genstrijdige toestanden goed te kunnen Rustige hoeken.

Ruimtes in beweging | 27

functioneren, hebben leerlingen ge- schikte ruimtes nodig voor beide toe- standen. Ruimtes of zones die leerlin- gen uitnodigen om te ontspannen en bij te komen, moeten niet alleen een pas- sende inrichting hebben, maar ook de juiste verlichting en kleuren om hier het juiste gevoel van welbevinden te creë- ren. Zo kan het bijvoorbeeld slim zijn om rustige zones langs minder gebruik- te gangen te plaatsen om ontspanning actief te bevorderen. Een tafel naar de muur gericht of achter een mobiele scheidingswand en rustige hoekjes zor- gen ook voor de juiste werksfeer voor snel afgeleide kinderen. De ruimte in het midden van de klas daarentegen biedt meer actieve bewegingsruimte. Omdat de schooldagen steeds langer worden, hebben leerlingen behoefte aan open, toegankelijke ruimtes die hen de mogelijkheid bieden om zelfstandig onderzoek te doen, te lezen en te wer- ken. Ook hier dienen het ontwerp en meubilair van de ruimte verschillende opties te bieden voor individueel leren en werken, waaronder sta-werkplek- ken, verschillende zitmogelijkheden, goede visuele elementen en akoestiek en de juiste digitale leermiddelen. Mediatheek.

28 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

HET JUISTE MEUBILAIR KIEZEN VOOR DE CAMPUS EN DE HIPPOCAMPUS

Laten we beginnen met het concept waar iedereen van houdt: vrijheid.

Ruimtes in beweging | 29

30 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

STOELEN

Daarom zouden stoelen niet alleen ge- bruikt moeten worden om zitten te faci- literen, maar zouden ze ook de moge- lijkheid moeten bieden om flexibel, drie- dimensionaal te zitten, waardoor micro- en macrobewegingen mogelijk zijn. Multidimensionale stoelmobiliteit bevordert de juiste soorten complexe interacties tussen benen, bekken, wervelkolom, schouders en hoofd. Met name het “ontgrendelen” van het bek- ken is erg belangrijk. De biomechani- sche analyse van het lichaam toont aan dat bekkenbeweging het gehele spier- en skeletstelsel activeert, wat het lichaam op talloze manieren ten goede komt.

Flexibel zitten.

Voordelen van 3D-stoelmobiliteit:

Houd bij de keuze voor een leerlingstoel rekening met de volgende bepalende factoren: Gemakkelijk aan te passen aan • verschillende lichaamslengtes Flexibel om te reageren op vrije • lichaamsbewegingen Het is belangrijk om te begrijpen dat leerlingen op geen enkele leeftijd in staat zijn om langdurig stil te zitten. De mogelijkheid om te zitten, staan en be- wegen is altijd optimaal voor gezonde, groeiende en vaak onrustige lichamen.

Bevordert fysiologische positieveran- • deringen Zorgt ervoor dat voedingsstoffen • door tussenwervelschijven blijven vloeien Geeft complexe en ritmische stimu- • latie aan spieren die betrokken zijn bij de zithouding Activeert de 100+ gewrichten in de • wervelkolom Oefent dynamische belasting en ont- • lasting uit op interne organen Bevordert de bloedcirculatie en • zuurstoftoevoer naar het bloed Bevordert het vet- en suikermetabo- • lisme Stimuleert neuroplastische proces- • sen in de hersenen

Ruimtes in beweging | 31

AFBEELDING AFKOMSTIG VAN: LUDWIG EN BREITHECKER 2008 In de afbeelding rechtsboven ziet u een aanzienlijke toename van de zuur- stoftoevoer bij de persoon die op een stoel met 3D-mobiliteit zit. Vergelijk dit met de afbeelding aan de linkerkant, die laat zien hoe zitten op een ri- gide stoel leidt tot een gebrekkige bloedsomloop.

De fysiologische voordelen van multidi- mensionaal zitten hebben een positieve invloed op de concentratie op korte en middellange termijn.

Voorkant Voorkant

Achterkant Achterkant rigide leerlingstoel flexibele leerlingstoel

32 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

HOKKI WIEBEL- KRUKKEN+ ZACHTE

ZITELEMENTEN

Ruimtes in beweging | 33

Speelse beweging.

De Hokki krukken van verschillende af- metingen zijn een belangrijke aanvulling op flexibele onderwijsruimtes, maar mogen stoelen niet vervangen. De kruk- ken zijn gemakkelijk te verplaatsen en kunnen in allerlei ruimtes en configura- ties worden gebruikt. Ze zijn ook erg nuttig voor leerlingen met ADHD, die een verminderde afgifte van het hor- moon Dopamine hebben. De wiebel- krukken maken meer synaptische om- schakeling van zenuwcellen mogelijk, waardoor meer dopamine vrijkomt en daardoor de focus toeneemt. Het vrijko- men van dopamine houdt rechtstreeks verband met beweging.

Ontspannen herstel.

Zachte zit- of loungemeubels onder- steunen de natuurlijke en veranderen- de behoefte aan hard werken en her- stellen, maar ook aan opwinding en ontspanning. Afhankelijk van het werk kunnen ze ook worden gebruikt voor ontspannen en informeel delen of informatieverwerking, zoals een boek lezen, rustig werken en meer.

34 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

Hoge tafels zijn vooral handig tijdens groepswerk. Exacte aanpassing van de hoogte aan individuele gebruikers of een groep voor tijdelijk gebruik is niet nodig. Ze zijn flexibel genoeg voor het uitvoeren van verschillende taken en kunnen worden gecombineerd voor grote of kleine groepen. Ze kunnen ook op wieltjes door de hele school worden verplaatst.

TAFELS +

HOGE TAFELS

Lichtgewicht, eenvoudig in hoogte ver- stelbare tafels bevorderen fysiologisch positieve zithoudingen. Ze kunnen wor- den verhoogd naarmate leerlingen groeien en hoeven daarom gedurende het schooljaar niet te worden vervan- gen. Individuele tafels op wielen in ver- schillende vormen kunnen op veel ver- schillende manieren met elkaar worden gecombineerd en bieden snelle veran- deringen van leervormen.

Continu verstelbare hoge stoelen met een 3D-schommelmechanisme en een verstelbare voetring zijn de perfecte aanvulling op stabureaus. Deze kunnen worden gebruikt voor intuïtief zitten of staan, en vergemakkelijken oog-op- oogcommunicatie. Rigide stoelen zijn minder gezonde opties.

Tafels die het mogelijk maken om te staan.

Statafels en groepstatafels met voet- steunen (erg belangrijk voor dynamisch staan) zijn belangrijk basismeubilair voor binnenruimtes. Ze stimuleren spontane houdingsveranderingen (zit- ten/staan/combinatie van zitten en staan). Daarom dienen ze ook te wor- den gebruikt voor het staan en niet om continu hoog te zitten.

Ruimtes in beweging | 35

36 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

Ruimtes in beweging | 37

38 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

SCHOLEN DIE OP DE TOEKOMST GERICHT ZIJN

Ruimte in de ruimte.

De onderwijsvorm waarbij de leer- kracht voor de klas staat, is nog steeds zinvol, maar groepswerk, zelfstandig le- ren en projectlessen spelen een steeds groter wordende rol. Een gevarieerd in- richtingsplan met een breed scala aan op de behoeften afgestemde meubels geeft leerkrachten de flexibiliteit om lesplannen op te stellen die passen bij de diversiteit van de leerlingen en hun individuele leerstijlen. We weten dat leerlingen informatie het beste opslaan wanneer ze deze zelf kunnen verwer- ken en nog beter wanneer er meerdere zintuigen bij betrokken zijn.

Ruimtes in beweging | 39

40 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

5 BELANGRIJKE UITGANGSPUNTEN VOOR EEN BEWEGINGS- VRIENDELIJKE LEEROMGEVING

Ruimtes in beweging | 41

1. Neem beslissingen over meubels en ruimte op basis van de wetenschappe- lijke cijfers over een ergonomische leer- en werkplek. 2. Creëer ruimtes voor flexibele confi- guraties.

3. Gebruik de hele school voor normale dagelijkse activiteiten, en kijk dus be- halve naar de klaslokalen ook naar hoe- ken en nissen, gangen en de buiten- ruimte. 4. Implementeer onderwijsconcepten waarbij de leerling centraal staat, zoals werken in groepen, individueel leren en projectwerken.

5. Creëer ruimtes die invulling geven aan de behoeftes binnen het normale ritme van een schooldag en houd reke- ning met de tegenpolen van opwinding en ontspanning, hard werken en her- stel.

42 | VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken

Higgins S et al. (2005). The Impact of School Environments: A Literature Review. https://www.researchgate.net/publication/2326 07630 Katzmarzyk PT et al. (2009). Sitting time and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer. In: Medicine and Science in Sports and Exercise, 41 (5), 998–1005 Kempermann G et al. (1997). More hippocampal neurons in adult mice living in an enriched envi- ronment. In: Nature. Apr 3; 386(6624):493–5 Kubesch S (2008). Das bewegte Gehirn. Körperliche Aktivität und exekutive Funktionen. Hofmann, Schorndorf Kultusministerium Hessen (2014). Projekt Schnecke. Bildung braucht Gesundheit II. http://www.bildung-kommt-ins- gleichgewicht.de/ index_htm_files/EvaSchne- ckeII.pdf Levine JA (2002). Non-exercise activity thermo- genesis (NEAT). In: Best Pract Res Clin Endocri- nol Metab 16(4): 679–702 Mahlke W, Schwarte N (1997). Raum für Kinder. Ein Arbeitsbuch zur Raumgestaltung in Kinder- gärten Nike, Inc. (2013). Designed to Move. A Physical Activity Action Agenda Norretranders T (1997). Spüre die Welt. Die Wis- senschaft des Bewusstseins Rojas Vega S et al. (2010). Effect of resistance exercise on serum levels of growth factors in humans. Horm Metab Res. 2010 Dec;42(13):982-6. doi: 10.1055/s-0030- 1267950. Epub 2010 Nov 4 Schmid D et. al. (2014). Sedentary behavior in- creases the risk of certain cancers. Journal of National Cancer Institute Schöllhorn W (2015). Die Wirkung dynamischer Haltungskontrolle im Sitzen auf dem Swopper auf die Konzentrationsfähigkeit: Eine EEG-Stu- die. Johannes Gutenberg-Universität Mainz Fachbereich 02 „Sozialwissenschaften, Medien und Sport. Institut für Sportwissenschaft. Un- veröffentlichtes Manuskript Siddarth P et al. (2018). Sedentary behavior associated with reduced medial temporal lobe thickness in middle-aged and older adults. https:// doi.org/10.1371/journal.pone.0195549 Tanner CK, Langford A (2003). The Importance of Interior Design Elements as They Relate to Student Outcomes. http://files.eric.ed.gov/ fulltext/ED478177.pdf Tischler B, Atzwanger K (2000). Wasser als Ge- staltungselement der Innenarchitektur beein- flusst das menschliche Wohlbefinden. In: Homo, Journal of Comparative Human Biology, 51, S. 133

Tremblay M et al. (2010). Physiological and he- alth implications of a sedentary lifestyle. In: Appl. Physiol. Nutr. Metab. 35 (6): 725–740 Wheeler M et al. (2017). Sedentary behavior as a risk factor for cognitive decline? A focus on the influence of glycemic control in brain health. In: Elsevier Volume 3, Issue 3, 291–480 Wilmot EG et al. (2012). Sedentary time in adults and the association with diabetes, cardio- vascular disease and death: systematic review and meta-analysis. PubMed – indexed for MED- LINE Zimmermann, M. (1993): Das Nervensystem – nachrichtentechnisch gesehen. In R.F. Schmidt / G. Thews (Hrsg.) (1993). Physiologie des Men- schen

Referenties:

Altenburg TM et al. (2015). Bouts and breaks in children’s sedentary time: currently used operational definitions and recommendations for future research. In: Prev Med. 77: 1–3. doi:10.1016/j.ypmed.2015.04.019. American Journal of Preventive Medicine (2016) Banzer W, Fuzéki, E (2011). Körperliche Inaktivi- tät, Alltagsaktivitäten und Gesundheit. In: LIGA.NRW (Hrsg.): Gesundheit durch Bewegung fördern Empfehlungen für Wissenschaft und Praxis. In: LIGA.Fokus 12. Düsseldorf. 13–17 Breithecker D, Ludwig O (2008). Untersuchung zur Änderung der Oberkörperdurchblutung während des Sitzens auf Stühlen mit bewegli- cher Sitzfläche. Haltung und Bewegung, 5–12 Breithecker D, Mahli M (2014). Wie viel Dynamik gestattet das dynamische Sitzen? In: Die Säule, 12–16 Burzynska AZ et al. (2014). Physical activity and cardiorespiratory fitness are beneficial for white matter in low-fit older adults. PLoS ONE 9(9): e107413 Chastin SF et al. (2012). Relationship between sedentary behavior, physical activity, muscle quality and body composition in healthy older adults. In: Age Ageing 41(1): 111–114 Dunstan DW et. al. (2012). Breaking up prolon- ged sitting reduces post-prandial glucose and insulin responses. In: Diabetes Care 35(5): 976–983 Ekblom-Bak E et al. (2010). Are we facing a new paradigm of inactivity physiology? In: Br J Sports Med 44(12): 834-835 Haas C et. al. (2011). Komplexe Analyse kine- matischer Merkmale des Sitzverhaltens auf un- terschiedlichen Sitzmöbeln. Unveröffentlichter Projektbericht. Hochschule Fresenius, Idstein Healy GN et al. (2017). A Cluster RCT to reduce worker’s sitting time: Impact on cardiometabo- lic biomarkers. Med Sci Sports Exerc Healy GN et al. (2008a). Breaks in sedentary time: beneficial associations with metabolic risk. In: Diabetes Care 31(4): 661–666 Healy GN et al. (2008b). Objectively measured sedentary time, physical activity, and metabolic risk: the Australian Diabetes, Obesity and Life- style Study (AusDiab). In: Diabetes Care 31 (2): 369–371 Ickes BR et al. (2000). Long-term environmental enrichment leads to regional increases in neu- rotrophin levels in rat brain. In: Exp Neurol 164(1): 45–52

Colofon:

Auteur: Dr. Dieter Breithecker

Editor: VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken GmbH & Co. KG Hochhäuser Straße 8 D-97941 Tauberbischofsheim Telefon +49 (0) 9341 88-0 vs@vs-moebel.de, www.vs-moebel.de

Directeuren: Philipp Müller

© VS Vereinigte Spezialmöbelfabriken GmbH & Co. KG

T 0548 - 53 66 66 | info@heutink.nl | www.heutink.nl