themaboek_INRICHTING.indd

Licht heeft een fysiek effect op mensen

Je vervangt de gewone tl-buizen in een lokaal door een paar bijzondere lampen en opeens kunnen de leerlingen zich beter concentreren en zijn ze gemotiveerder. Hoe kan dat?

In verschillende lokalen op een testschool werd een zogenaamd ‘biodynamisch verlichtings- systeem’ geïnstalleerd. De docent kon de sterkte en de kleur van het licht met een controlepaneel veranderen. ’s Ochtends schakelde hij bijvoorbeeld de ‘Energie-stand’ in. Dan scheen er een helder, koelwit licht. In de middag gaven de lampen in de ‘Rust-stand’ juist een warm licht. Tussendoor kon hij ook nog overschakelen op de ‘Concentra- tie-stand’ of de ‘Standaard-stand’. De bedoeling was te testen of de verschillende lichtsterktes en -kleur de concentratie, het gedrag, de motivatie en het welzijn van de leerlingen beïnvloeden. Een tweede school speelde de rol van controle- groep in het experiment. Daar moesten ze het doen met normale tl-buizen, zoals die in vrijwel elk Nederlands klaslokaal hangen. “Licht veroorzaakt prikkels, net zoals geluiden of indrukken dat doen.” LICHT GEEFT REACTIE Maar waarom zou de sterkte en de kleur van het licht dat een lamp afgeeft het gedrag en de motivatie van leerlingen kunnen beïnvloeden? Omdat licht een fysiek effect op mensen heeft. Onder invloed van het koelwitte ochtendlicht ga je bijvoorbeeld cortisol aanmaken. Dat is een activiteitshormoon dat ervoor zorgt dat je wakker en alert wordt. Als reactie op het warmere, minder felle avondlicht gaat u juist melatonine produceren, een slaaphormoon. De waakzaamheid neemt daardoor af. Je ontspant. ‘Daarnaast heeft licht ook een psychologisch effect op mensen’, vertelt Peter Sleegers. Hij is hoogleraar onderwijskunde aan Universiteit Twente en leidde het onderzoek. ‘Want licht veroorzaakt prikkels, net zoals geluiden of indrukken dat doen. Zo’n prikkel brengt weer een emotie teweeg. En die emotie heeft weer invloed op gedrag.

CONCENTRATIE IS BETER In de tien maanden dat het experiment duurde, onderwierp Sleegers de leerlingen aan verschil- lende testen en toetsen. Ze moesten concentratie- testen maken, vragenlijsten beantwoorden over hoe ze zich voelden in de klas, en ook registreer- den videocamera’s hun gedrag en bewegingen. Tegelijkertijd vond er een laboratoriumexperiment op de universiteit plaats. Sleegers: ‘Het bleek dat de leerlingen bij het biodynamische verlich- tingssysteem gemiddeld 18% hoger scoorden op concentratietesten dan zonder de speciale verlich- ting. Daarbij voelden de leerlingen zich prettiger en waren ze gemotiveerder dan op de school met ‘normale’ verlichting.’ Uit het laboratoriumex- periment werd ook nog duidelijk dat leerlingen in de ‘Rust-stand’ stukken sneller samen een puzzel oplossen dan in de ‘Standaard-stand’. En dat ze in de ‘Energie-stand’ veel meer met elkaar praten dan in de ‘Standaard-stand’. Bovendien voelden ze zich opgewekter in de ‘Rust- en Energie-stand’. Belangrijk, want die emotie kan een positieve invloed hebben op de concentratie en motivatie, en dus op de prestaties. U zou denken dat iedereen tienen kan gaan scoren als er maar van die speciale lampen worden opgehangen. Maar zo simpel werkt het nu ook weer niet. ‘Biodynamische verlichting is geen wondermiddel’, zegt Sleegers. ‘Want ook leeftijd, achtergrond en intelligentie spelen een belangrijke rol bij schoolprestaties. Maar het is zeer zeker een hulpmiddel.’

Lichtend voorbeeld

Heutink beschikt over een uitgebreid assortiment aan

lampen en armaturen. Geschikt voor elk type onderwijsomgeving of personeelskamer. Het zorgt voor een totale beleving en maakt een ruimte af.

171