Leerkrachtenboek Missie Klimaat

Missie klimaat: Hoe nu verder?

Hoeveel graden warmer? De opwarming mag niet hoger dan 1,5 graad zijn. Doen we niks, dan is de aarde voor het einde van de eeuw 2,8 graden warmer dan in het jaar 1900. Het heeft invloed op de aarde, de mens en hoe we ons voelen.

Hoe beter we snappen wat de oorzaken en gevolgen zijn van klimaatverandering, hoe beter we zelf iets kunnen ondernemen. Het goede nieuws is dat bijna alle landen ook werken aan verbetering, dankzij heldere afspraken. Bijvoorbeeld de Sustainable Development Goals, het VN-Klimaatverdrag en het Akkoord van Parijs. Zo dragen we allemaal een steentje bij. Stop klimaatverandering Jaarlijks vluchten naar schatting al zeker 23 miljoen mensen voor de gevolgen van de klimaatverandering. We moeten wereldwijd in actie komen voor één helder doel: uitstoot van broeikasgassen verminderen en klimaatverandering stoppen.

Het is nog niet te laat Elke dag werken er mensen hard aan

oplossingen om klimaatopwarming tegen te gaan. Zij laten ons zien dat het nog niet te laat is om de aarde te redden. Iedereen kan bijdragen aan een beter klimaat!

Wat is Klimaatverandering? Klimaat is het weer over een periode van 30 jaar. We weten dat het steeds warmer wordt. Ons dagelijks weer kent daardoor vaker extreme warmte en droogte, of juist zwaardere stormen en regenbuien. Dit is een teken van klimaatverandering.

De opwarming van de aarde

Broeikaseffect De opwarming komt door te veel broeikasgassen in de lucht. Als een soort warme deken rond de aarde houden de gassen de warmte vast. Dit broeikaseffect is de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering. Van alle broeikasgassen komen koolstofdioxide (CO 2 ), waterdamp (H 2 O) en methaan (CH 4 ) het meest voor.

De opwarming gaat dus niet ongemerkt voorbij. De aarde koelt door alle broeikasgassen niet goed af. Het heeft invloed op de aarde, de mens en hoe we ons voelen. De afgelopen 10 jaar was ons dagelijks weer en klimaat zelfs warmer dan ooit. De hoeveelheid broeikasgassen in de lucht is in twee miljoen jaar nog nooit zo hoog geweest. Dit komt door menselijke activiteiten.

methaan (CH ₄ )

koolstofdioxide (CO ₂ )

waterdamp (H ₂ O)

Waardoor komt klimaatverandering?

Wat zijn de gevolgen van een warmere aarde?

Van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen komt 75% door het gebruik van fossiele brandstoffen zoals steenkool, olie en gas. De uitstoot van het bekendste broeikasgas, CO ₂ , komt zelfs voor 90% door ons gebruik van fossiele brandstoffen. Hoe komt al die CO ₂ in de lucht?

Op onze aarde is alles met elkaar verbonden. Als de temperatuur verandert, beïnvloedt dat al het leven op aarde. Het leidt tot extreem weer, opwarmende en stijgende oceanen en het verdwijnen van ecosystemen. Andere gevolgen zijn onvoldoende voedsel, en meer armoede en gezondheidsproblemen.

Jaarlijkse wereldwijde CO ₂ -uitstoot in miljarden tonnen door de verbranding van fossiele brandstoffen. (1 ton is 1000 kilo). De CO ₂ -uitstoot door landgebruik, zoals ontbossing, is hier niet meegerekend.

35

30

25

bron: The Global Carbon Project

Schommelingen in de gemiddelde oppervlaktetemperatuur (°C) wereldwijd.

0.6

20

bron: NASA

0.4

15

10

0.2

5

0

De energie die we opwekken Er is veel vraag naar energie. We hebben het nodig voor elektriciteit, warmte, productie in fabrieken, of vervoer. Energie wordt meestal nog opgewekt met de verbranding van fossiele brandstoffen. Hierbij komen krachtige broeikasgass en als CO ₂ en CH 4 vrij. De energie die we verbruiken Wereldwijd verbruiken we meer dan de helft van alle energie in huizen en gebouwen. Onze energievraag voor verwarming, koeling, verlichting en andere apparaten en machines wordt alleen maar meer. Daarom moeten we meer energie opwekken. 0

1750

1800

1850

1900

1950

2021

-0.2

-0.4

1880

1900

1920

1940

1960

1980

2000

Opwarmende oceanen Door te veel CO ₂ in de lucht, warmen de oceanen op en verzuren ze. Dit betekent dat de zuurtegraad in het water steeds lager wordt. Het gevolg hiervan is dat koraal, micro-organismen, algen en weekdieren moeilijker overleven of zelfs uitsterven. Stijgende zeespiegels De opwarming van de oceaan is de afgelopen twintig jaar snel gegaan. Het water zet uit door warmte en samen met het water van de smeltende ijskappen zorgt dat voor een stijgende zeespiegel. Dit bedreigt kusten en eilanden met hoog water. Meer zware stormen Door temperatuurstijgingen verdampt meer water. Hierdoor krijgen we meer cyclonen, orkanen en tyfonen. Dit leidt weer tot enorme regenval en overstromingen. Het verwoest huizen, veroorzaakt doden en zorgt ervoor dat mensen minder of geen geld meer kunnen verdienen.

Hang de poster over

De dingen die we maken De maakindustrie veroorzaakt wereldwijd veel uitstoot van broeikasgassen. Voor het maken van elektronica, staal, cement, kleding, plastic en vrijwel alle andere spullen is veel energie nodig. Hiervoor gebruiken we fossiele brandstoffen.

klimaatverandering op in de klas!

De manier waarop we leven Onze levensstijl heeft grote impact op onze aarde. Onder andere over consumptie, energieverbruik en wat we eten, dragen allemaal bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Rijke westerse landen stoten veel meer CO 2 uit dan arme landen.

Meer armoede en gezondheidsproblemen

Hogere temperaturen en alle andere gevolgen van klimaatverandering bedreigen het welzijn en gezondheid van mensen. Er is bijvoorbeeld een grotere kans op ziekteverspreiding en longaandoeningen zoals astma.

Hoe we onszelf en dingen vervoeren Het aantal vervoersmiddelen blijft groeien. De meeste auto’s, vrachtwagens, schepen en vliegtuigen verbruiken fossiele brandstoffen. De verbrandingsmotoren stoten veel broeikasgassen uit.

Minder voedsel Onze ecosystemen worden bedreigd. Al onze natuurlijke hulpbronnen zijn verstoord en maken voedselproductie moeilijker. Oogsten worden vernietigd of mislukken en visserij en veeteelt leveren minder op. Mensen moeten dus ergens anders op zoek naar werk en voedsel. Het gevolg is dat er meer klimaatvluchtelingen bijkomen. Meer droogte en watertekorten Droogte en watertekort bedreigen de mens en de natuur. Het maakt ecosystemen en landbouwgewassen kwetsbaar. Droogte veroorzaakt branden en zand- en stofstormen. Droge gebieden breiden uit, waardoor er nog minder land beschikbaar is voor voedselproductie.

De bossen die we kappen

Ontbossing vindt plaats voor de productie van spullen of eten. We vernietigen jaarlijks ongeveer 12 miljoen hectare bos. En bomen slaan juist CO 2 op. Door ontbossing komt dit weer vrij. De natuur kan dan weer minder CO 2 opslaan.

Hoe we voedsel produceren Bij onze voedselproductie komt veel CO 2 en CH ₄ vrij. Dit komt door de machines, ontbossing, veeteelt en waterverbruik. Maar ook door (kunst) mest en het verbouwen van gewassen. Zelfs het verpakken en distribueren van ons voedsel kan niet CO 2 vrij.

Meer planten- en diersoorten bedreigd Een miljoen planten- en diersoorten, zoals de ijsbeer en de monarchvlinder, dreigen snel uit te sterven. Ecosystemen worden vernietigd waardoor de leefomgeving van dieren verandert. Ze moeten daarom verplaatsen om op zoek te gaan naar een nieuwe leefomgeving.

Wereldwijde uitstoot van broeikasgassen per sector in 2016. bron: climatewatch

vee en mest

energieverbruik in industrie

41%

bosbouw, agricultuur en gewasverbranding

37%

haaien & roggen

5.8%

34%

naaldbomen

24.2%

12,6%

afvalverwerking

33%

rifkoralen

3.2%

industrie algemeen

26%

zoogdieren

5,2%

21%

reptielen

16.2%

15,3%

13%

vogels

energieverbruik in transport

Missie klimaat: Hoe nu verder?

17.5%

energie overig

Percentage plant- en diersoorten die wereldwijd met uitsterven bedreigd worden. Gebaseerd op een lijst van ongeveer 142.500 beoordeelde plant- en diersoorten. bron: International Union for Conservation of Nature (IUCN)

energieverbruik in commerciële gebouwen en woningen

Stop klimaatverandering Jaarlijks vluchten naar schatting al zeker 23 miljoen mensen voor de gevolgen van de klimaatverandering. We moeten wereldwijd in actie komen voor één helder doel: uitstoot van broeikasgassen verminderen en klimaatverandering stoppen.

Hoeveel graden warmer? De opwarming mag niet hoger dan 1,5 graad zijn. Doen we niks, dan is de aarde voor het einde van de eeuw 2,8 graden warmer dan in het jaar 1900. Het heeft invloed op de aarde, de mens en hoe we ons voelen.

Hoe beter we snappen wat de oorzaken en gevolgen zijn van klimaatverandering, hoe beter we zelf iets kunnen ondernemen. Het goede nieuws is dat bijna alle landen ook werken aan verbetering, dankzij heldere afspraken. Bijvoorbeeld de Sustainable Development Goals, het VN-Klimaatverdrag en het Akkoord van Parijs.

Zo dragen we allemaal een steentje bij.

Het is nog niet te laat Elke dag werken er mensen hard aan oplossingen om klimaatopwarming tegen te gaan. Zij laten ons zien dat het nog niet te laat is om de aarde te redden. Iedereen kan bijdragen aan een beter klimaat!

Speel de volledige missie Duik in het klimaatprobleem en kom in actie voor verandering.

recyclen en hergebruiken

bomen planten en durzaam bosbeheer

durzaam wonen en leven

andere vormen van energieopwekking

duurzame voedselproductie

bescherming van natuur

Bronnen & meer informatie: Verenigde naties (un.org), KNMI (knmi.nl), klimaatakkoord.nl, Intergovernmental Panel on Climate Change (ipcc.ch), Nature Journal (nature.com), Climate Watch (climatewatchdata.org), Organisation for Economic Co-operation and Development (oecd.org)

missie-klimaat-poster-v7.indd 1

19/06/2023 17:15

Handige informatie

48