Inspiratiemagazine STEAM - Heutink Voortgezet

Kennisnet in gesprek met… Han van der Maas Hoogleraar Psychologische Methodeleer aan de Universiteit van Amsterdam en initiator van Rekentuin

GROOT-BRITTANNIË ALS INSPIRATIEBRON

In Groot-Brittannië werd in september 2014 een compleet nieuw curriculum voor het informaticaonderwijs geïntroduceerd, onder de naam ‘computing’. Britse kinderen leren dit nu vanaf hun 5e jaar. Als ze op hun 11e het primair onderwijs verlaten, kennen ze twee computertalen, kunnen ze robots, smartphones en veiligheidssystemen besturen, en beheersen ze de basisprincipes van netwerken en computational thinking. In het voortgezet onderwijs bouwen ze hun kennis verder uit, begeleid door natuurkundedocenten, wiskundedocenten, en IT-specialisten.

WAAROM IS DEZE VAARDIGHEID ZO BELANGRIJK IN HET LEVEN, OP SCHOOL EN OP HET WERK? ‘Wat mij als hoogleraar en als ondernemer opvalt is de mismatch tussen de startpositie van studenten en scholieren enerzijds en de arbeidsmarkt anderzijds. Vanuit bedrijven is er veel vraag naar mensen die deze creatieve computervaardigheden beheersen. Computerconsumenten zijn we allemaal, maar het echt creatief kunnen inzetten van deze computer- technologie gaat een stap verder. Je hebt het overal voor nodig: even een website maken, een video op YouTube zetten, geluid editen, een Google-enquête opzetten of een formule in Excel kunnen maken. Dat is handig op het werk of bijvoorbeeld tijdens de studie: een student taalkunde die met gemak een analyse kan uitvoeren op een taaldatabase. Maar thuis je boekhouding kunnen doen in Excel of een website kunnen maken voor een maatschappelijk doel is ook heel wenselijk - zo iemand hebben we allemaal nodig in ons clubje.’ HOE KOMT HET DAT ER EEN MISMATCH IS TUSSEN HET ONDERWIJS EN DE ARBEIDSMARKT? ‘Dat begint bij de overheid: iedereen roept wel dat programmeren en informatica belangrijk zijn, van de eurocommissaris tot aan de minister, maar dat belang wordt niet hard gemaakt in de praktijk. Vakken die belangrijk zijn op school worden allemaal getoetst via het centraal examen en informatica niet. Sommigen zijn van mening dat kinderen deze vaardigheden maar informeel moeten leren. Maar wat denk je dat er gebeurt als we dat met het vak Nederlands zouden doen. Dan kan straks niemand meer correct d’s en t’s schrijven. Laat het niet afhangen van persoonlijke interesse, want daardoor kan nu nog maar een heel klein percentage van de scholieren programmeren. Daarbij geef je als overheid het signaal dat het dus niet belangrijk is.’

ZOU HET OOK ALS EEN VAKOVERSTIJGENDE VAARDIGHEID GEZIEN KUNNEN WORDEN? ‘Zeker, maar op die manier kan je ook naar Nederlands en wiskunde kijken, die heb je ook overal bij nodig. En toch moet je er examen in doen. Daarnaast wordt er nog teveel waarde gehecht aan vaardigheden en kennis waar je eigenlijk niet zoveel mee kan op de arbeidsmarkt, zoals Frans of de Amerikaanse burgeroorlog.’ WAT IS JE BOODSCHAP AAN SCHOLEN? ‘Ik begrijp heel goed dat scholen weinig ruimte hebben voor programmeren en informatica als de overheid er niet meer prioriteit aan geeft via leerdoelen. Er zal ook iets uit het onderwijsprogramma moeten verdwijnen voordat er iets nieuws bij komt. Het is voor hen behelpen. Er zijn overigens wel voorbeelden van scholen die al veel op dit gebied bereiken. Er zijn gratis en toegankelijke tools om ermee te beginnen zoals de programmeertaal Scratch of Netlogo om simulaties te maken. Maar, een bijkomend probleem is dat de meeste docenten hier niet voor opgeleid zijn.’ HOE KOMT DAT? ‘Mensen met een diploma in informatica kunnen overal buiten het onderwijs heel goed betaald werk vinden en daarnaast is het een drempel voor zij- instromers om een eerstegraads bevoegdheid te behalen. Docenten die nu andere vakken geven zijn hier niet voor opgeleid en hebben het al enorm druk. Zij die er wel mee aan de slag gaan moeten zelf leer- middelen verzinnen, want ook uitgeverijen komen daar niet zo snel mee als de overheid dat niet aanstuurt.’

DE BELANGRIJKSTE LESSEN UIT GROOT-BRITTANNIË: 1. Ontwikkel een visie (wat wil je gaan onderwijzen en waarom?)

WAT IS COMPU- TATIONAL THINKING? ‘Ik zie computational thinking graag als een praktische vaardigheid. Het gaat mij vooral om creatief denken over het inzetten van digitale tools om een probleem op te lossen. Een voorwaarde daarvoor is het leren van een programmeertaal - dat draagt bij aan het begrip van de mechanis- mes achter technieken en apparaten. Het is ook een houding waarbij je zegt: ‘Nee ik heb nog nooit met bijvoorbeeld Excel gewerkt, maar als ik er een middagje mee stoei dan lukt het me wel.’ Met een goede basis in een paar computer- technieken en -talen kunnen mensen redelijk snel gebruik leren maken van de nieuwste computermogelijkheden.’

2. Zorg voor een gestructureerd lesplan 3. Doe mee aan buitenschoolse activiteiten

WILT U DE DIDACTISCHE ERVARINGEN UIT GROOT-BRITTANNIË BENUTTEN? Download dan gratis het rapport ‘Computing in the national curriculum. A guide for primary teachers van M. Berry’ op kennisnet.nl

Computational thinking

46

47

‘OP EEN CREATIEVE MANIER PROBLEMEN OPLOSSEN’ Het nieuwe model van de 21e eeuwse vaardigheden bestaat uit 11 competenties die leerlingen nodig hebben voor de maatschappij van de toekomst. Computational thinking is daar één van. Han van der Maas - hoogleraar Psychologische Methodeleer aan de Universiteit van Amsterdam en initiator van Rekentuin - vertelt wat deze vaardigheid inhoudt en waarom deze zo van belang is.

(Bron: interview door Marianne Eggink (Kennisnet), 12 februari 2016)