Inspiratiemagazine STEAM - Heutink Voortgezet

KUNST- MATIGE KUNST Zijn robots creatief genoeg om originele schilderijen te maken?

Het heeft geen zin een robot te maken die zijn eigen oor kan afsnijden...

worden. Het programma vertelt dan hoe het werk eruit moet zien.

Robots kunnen zulke fraaie schilderijen maken, dat we straks geen menselijke kunstenaars meer nodig hebben. Verftechniek hebben ze al in de vingers en de apparaten worden steeds fanta- sierijker. Maar is kunst wel kunst als het door een robot is gemaakt? Quest zocht het voor ons uit.

ROBOT LEERT SCHOONHEID ‘Een robot die kunst voor mensen maakt, heeft feed- back nodig om te leren wat mensen mooi vinden’, zegt hoogleraar robotica Pieter Jonker van de TU Delft. Zelf deed hij ‘zo rond 1990’ een experiment met de robot Dream Dance in het Delftse Museum Prinsenhof. In het begin maakte deze robot willekeurige bewegingen. Als de bezoekers lang naar zijn moves bleven staan kijken, beschouwde het apparaat dat als positieve feedback. Zijn bewegingen paste hij daar op aan, zodat ze steeds mooier zouden worden. ‘Als een robot een serie schilderijen maakt en reacties van bezoekers meet, kan hij zijn volgende kunstwerken aanpassen op hun smaak.’ Behalve met smaak proberen kunstcom- puters ook om te gaan met emoties. COMPUTER VOELT NIETS Deze pogingen om kunstmatige intelligentie te laten omgaan met smaak en emoties zijn een begin. Maar een robot werkt anders dan menselijke kunstenaars. Wat die doen, is ongrijpbaar, vindt Adriaans. ‘Kun- stenaars maken dingen die je emotioneel weten te raken’, zegt hij. ‘Als beeldend kunstenaar en als wetenschapper heb ik geen idee hoe dat kan. Maar het heeft zonder twijfel te maken met de emotionele manier waarop mensen naar de wereld kijken.’ Kunst is volgens Adriaans ook verbonden met de persoon- lijkheid van de kunstenaar. ‘Van Goghs werk kun je niet los zien van zijn leven. De worsteling van die man maakt zijn kunst zo rijk. Bij robots heb je dat niet. Het is niet zinvol een robot te maken die zijn eigen oor wil afsnijden.’

VAN GOGH-MACHINE Kunstmatige intelligentie is goed in patronen herken- nen. In het Duitse Tübingen hebben onderzoekers een programma gemaakt dat genoeg heeft aan één schilderij om er stijlelementen uit over te nemen. Ver- volgens past de software die stijl toe op een afbeelding naar keuze. Zo bewerkt het een foto van een rij huizen in de stijl van De Sterrennacht van Vincent van Gogh, of van De Schreeuw van Edvard Munch. Tekenen wordt ook steeds gemakkelijker voor com- puters. Dat doen ze op basis van een ‘beeldgramma- tica’, een set regels die bijvoorbeeld beschrijven dat een mens een hoofd, een romp en ledematen heeft. Daardoor is het niet meer nodig om een voorbeeld na te maken als je een poppetje tekent. Het resultaat is geen bewerking, maar een origineel werk van de ma- chine, net als bij kunst van een menselijke kunstenaar. PROGRAMMA VERRAST MAKER Een computerprogramma dat erg goed is in het tekenen van poppetjes zonder voorbeeld, is The Painting Fool. Simon Colton van de University of London, maker van de software, liet zijn computer in één penseelbeweging zeventien menselijke figuren schilderen. De kleuren en de stijl koos het programma op basis van toeval. Over het eindresultaat was Colton erg tevreden. Een computer die zelf kiest hoe hij poppetjes tekent, mag je al aardig creatief noemen. Maar The Painting Fool heeft nog steeds een menselijke opdracht nodig om kunst te maken. De kunstenaar Jonas Lund heeft een poging gedaan dat om te draaien. De in Amster- dam wonende Zweed schreef een computerprogram- ma waarin je kunt invoeren hoe oud je bent, hoe groot de expositieruimte is en hoe duur het kunstwerk moet

116

117

Maak kennis met Mr. Head. 15 Jaar deed hij dienst als robotstofzuiger, totdat de Japanse techneut HYdeJII hem ombouwde en pro- grammeerde tot een kunstrobot. Mr. Head is niet de enige machine die gemaakt is om kunst te creëren. De routinier onder de artistieke robots is Aaron, die al sinds 1973 actief is in San Diego. Aarons schilderijen zijn tentoongesteld in de Tate Gallery in Lon- den en het Stedelijk Museum Amsterdam. En een vondst van de University of London heet The Painting Fool. Dat is geen fysieke robot met een kwast in zijn robothand, maar een softwareprogramma dat afbeeldingen maakt die eruitzien alsof ze geschilderd zijn. Hoe bouw je een schilderijen uitspugend apparaat, dat in staat is zelf te bedenken wat hij zal schilderen? ROBOT SCHILDERT FIJN Waar kunstrobots al ver mee zijn, is schilder- techniek. Een van de fijnst schilderende robots is e-David van de Universität Konstanz in Duitsland. Een robotarm die steeds foto’s neemt van het werk dat hij aan het maken is en dat vergelijkt met het voorbeeld dat hij namaakt. Dat robots fijn kunnen schilderen, is een goed begin. Maar hoe weten ze of het ook ergens op slaat wat ze maken?

WEET U WELKE KUNST DOOR MENSEN IS GEMAAKT

EN WELKE NIET? TEST HET OP

QUEST.NL/TEST/MAAKTE-EEN-MENS-DEZE-KUNSTWERKEN

Made with FlippingBook - professional solution for displaying marketing and sales documents online